Historisch keerpunt in het Turkse Koerdische vraagstuk? DEM-delegatie bereidt bezoek voor aan PKK-leider Öcalan

In wat mogelijk een historische wending betekent in het decennialange Koerdische conflict in Turkije, bereidt een delegatie van de Democratische Partij voor Gelijkheid en Vrijheid (DEM) een bezoek voor aan İmralı-eiland. Daar zal Abdullah Öcalan, de gevangengenomen leider van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) – door Turkije, de EU en de VS bestempeld als terroristische organisatie – worden geïnformeerd over de uitkomsten van recente gesprekken met president Recep Tayyip Erdoğan.

Dit wordt het vierde DEM-bezoek aan het eiland, een teken van hernieuwde hoop op politieke dialoog die een vreedzame oplossing voor het conflict dichterbij zou kunnen brengen.

DEM: “Gesprek met Erdoğan opent deur naar nieuwe fase”
Tijdens een persconferentie benadrukte DEM-covoorzitter Pervin Buldan dat het recente overleg met Erdoğan een “krachtige impuls” gaf aan het vredesproces. Volgens Buldan is heropening van de communicatie met Öcalan cruciaal om vooruitgang te boeken.

“Een succesvol vredesinitiatief vereist juridische duidelijkheid,” zei ze, waarbij ze het Turkse parlement opriep een wettelijk kader te creëren dat het proces kan ondersteunen en legitimeren.

Overleg met ministerie van Justitie gepland
De DEM-delegatie zal later deze week met de Turkse minister van Justitie spreken om een juridische basis voor het vredesproces vast te leggen. Buldan noemde dit een essentiële stap om onderhandelingen structureel te verankeren en transparantie te waarborgen.

De partij benadrukt dat dialoog met Öcalan niet in een politiek vacuüm mag plaatsvinden, maar geborgd moet worden via grondwettelijke mechanismen die publiek vertrouwen versterken.

Erdoğan noemt gesprek “veelbelovend”
Afgelopen donderdag ontving president Erdoğan een DEM-delegatie – waaronder Buldan en parlementslid Sırrı Süreyya Önder – in het presidentieel paleis. Ook aanwezig waren inlichtingenchef İbrahim Kalın en AKP-vicevoorzitter Efkan Ala. In een verklarende noemde DEM het 90 minuten durende overleg “constructief”, met hernieuwde inzet om Öcalans vredesoproep nieuw leven in te blazen. “We kijken met meer optimisme naar de toekomst van dit proces,” aldus de partij.

MHP-leider doet opvallend voorstel voor vrijlating Öcalan
Eerder dit jaar verraste Devlet Bahçeli, leider van de nationalistische MHP en bondgenoot van Erdoğan, vriend en vijand met een plan om Öcalan onder voorwaarden vrij te laten. In ruil daarvoor moet de PKK-leider in het parlement de ontmanteling van zijn organisatie afkondigen en het gewapende verzet opgeven. Erdoğan prees het idee als een “historische kans” om het conflict definitief te bezweren.

Öcalan roept op tot ontwapening PKK
In februari 2025 deed Öcalan vanuit zijn cel een opmerkelijke oproep: hij eiste dat de PKK alle wapens neerlegt en zichzelf ontbindt. “Ik neem historische verantwoordelijkheid voor deze oproep,” luidde zijn boodschap, die via bondgenoten in Istanbul werd verspreid.

Gevangene met blijvende invloed
Öcalan (75) verblijft sinds zijn arrestatie in 1999 in Nairobi op İmralı. Zijn doodvonnis werd omgezet in levenslang na afschaffing van de doodstraf in Turkije. Ondanks zijn isolement blijft hij een sleutelfiguur in vredesinitiatieven, zoals tijdens de mislukte onderhandelingen tussen 2013 en 2015.

Geschiedenis van gestrande vredespogingen
Al sinds de jaren 90 probeert Turkije het conflict met de PKK te bezweren. Een staakt-het-vuren in 1993 en geheime gesprekken met Öcalan vanaf 2011 leken aanvankelijk hoopvol, net als het vredesakkoord van 2013. Maar gebrek aan vertrouwen en oplopende spanningen leidden telkens tot escalatie.

Hoop en scepsis na recente ontwikkelingen
Hoewel de huidige dialoog de meest concrete stap in jaren is, waarschuwen analisten voor valse starts. Zonder wettelijke garanties, maatschappelijk draagvlak en oprechte politieke wil kan ook dit initiatief stranden. Of dit hoofdstuk tot vrede leidt, hangt niet alleen af van woorden in Ankara of İmralı, maar van de bereidheid om confrontatie in te ruilen voor verzoening.