Newroz: een vurige viering van vrijheid.
Door: Evîn
Het is 21 maart. De zon straalt, de lucht is helderblauw, en overal om je heen ontwaakt het leven. De natuur bloeit op, jonge dieren zetten hun eerste stapjes en alles ademt vernieuwing. Het is de lente-equinox, een moment van perfect evenwicht tussen dag en nacht en dat moet gevierd worden.
Miljoenen mensen stromen de straten op, komen samen en dansen de traditionele Koerdische dans, govend, terwijl ze zingen rond een knisperend vuur. Velen dragen de traditionele Koerdische kleding, cil û berg, en zingen oude liedjes of dragen gedichten voor die van generatie op generatie worden doorgegeven.
Anderen beklimmen bergen met fakkels die fel oplichten in de nacht, terwijl sommigen thuis met familie genieten van een uitbundige feestmaaltijd. Overal voel je dezelfde energie: hoop, samenhorigheid en een nieuw begin. Dit is Newroz, het Koerdische Nieuwjaar. New betekent ‘nieuw’ en roz betekent ‘dag’, samen verwijzend naar de nieuwe dag die het Koerdische volk verwelkomt.
Maar wat maakt Newroz nu echt zo speciaal en waarom vieren de Koerden deze dag met zoveel passie? In dit stuk laat ik jullie kennis maken met het verhaal achter Newroz. Laat me jullie even meenemen naar een tijd lang geleden, waar de legende van Kawa, de smid, begon. Het verhaal speelt zich af in het koninkrijk onder leiding van koning Zahak, ook bekend als Dihak, een boosaardige Assyrische tiran wiens heerschappij duizenden jaren duurde. Onder Zahaks regering werd de lente verbannen uit Koerdistan en zijn heerschappij bracht duisternis over het land. Zahak was te herkennen aan zijn angstaanjagende uiterlijk, uit zijn schouders groeiden namelijk twee slangen. Om zijn constante pijn te verlichten en zijn tirannie te versterken, werden dagelijks twee jonge mannen geofferd, zodat hun hersenen aan de slangen konden worden gevoed. Dit ging door totdat het verzet op gang kwam. De man die verantwoordelijk was voor de offers, besloot bij elke opoffering maar één persoon te doden. Om het onopvallend te houden, mengde hij het brein van schapen met dat van de opgeofferde mannen. Kawa kon de pijn en de onrechtvaardigheid niet langer verdragen. Hij had al zes van zijn zonen verloren aan Zahak, en nu was het genoeg. Kawa besloot iets te doen tegen de tiran. Onder de leiding van Kawa organiseerde Fereydun, een edelman, een groter verzet. Kawa stelde een leger samen van de overlevende mannen, die volgens de legende de voorouders van de Koerden waren. Samen trokken zij naar het kasteel van Zahak. Daar versloeg Kawa de tiran op 20 maart met een hamer en stak hij het vuur aan op de heuvels om de overwinning te vieren. De volgende dag keerde de lente terug naar Koerdistan.
Een krachtige symboliek die nog steeds terugkeert in de vieringen van Newroz, waar men het vuur aansteekt als herinnering aan de overwinning op onderdrukking, de bevrijding van Kawa de Smid en het nieuwe begin dat de lente bracht. Het vuur staat voor vrijheid, hoop en vernieuwing.
Maar dat is niet alles, Newroz heeft voor de Koerden meer betekenis dan alleen de mythologie die eraan verbonden is. Het viert niet alleen de komst van de lente, maar ook de Koerdische identiteit en de voortdurende strijd voor vrijheid. Naast het culturele aspect, draagt Newroz voor de Koerden een diepe politieke betekenis. Hoewel de manier waarop Newroz wordt gevierd per regio verschilt, staat deze dag voor Koerden wereldwijd symbool voor eenheid en verzet tegen onderdrukking.
Koerden ervaren vandaag de dag nog steeds onderdrukking in landen zoals Turkije, Iran, Irak en Syrië. Ondanks deze repressie blijven ze strijden voor hun rechten, cultuur en autonomie. Newroz is dan ook veel meer dan een lenteviering: het is een symbool van verzet tegen de onderdrukking van het Koerdische volk, gekarakteriseerd door vreugde, muziek, dans en politieke solidariteit. In Bakur (Noord-Koerdistan) worden grote protesten gehouden, vooral in Amed (Diyarbakır) en Riha (Şanlıurfa), waar Newroz dient als platform voor de strijd voor Koerdische rechten. De Koerdische martelaar Mazlum Doğan, die op 21 maart 1982 zichzelf ophing en drie lucifers aanstak tijdens Newroz in de gevangenis in Amed, Bakur, wordt herdacht als een symbool van verzet. Miljoenen Koerden maken het peace-teken als uiting van vrede en vrijheid.
In Başûr (Zuid-Koerdistan) wordt de viering in steden zoals Hewlêr (Erbil) en Silêmaniyê (Sulaimaniyeh) gebruikt om de Koerdische autonomie en nationale trots te benadrukken. Ook in Akrê (Aqrah) wordt Newroz groot gevierd. Deze stad staat bekend als de hoofdstad van Newroz. Duizenden mensen beklimmen de bergen met fakkels wat een prachtig spektakel van licht en traditie weergeeft. In Rojava (West-Koerdistan) symboliseert Newroz de strijd voor vrijheid en zelfbeschikking tegen het Baath-regime. In Rojhilat (Oost-Koerdistan) vieren Koerden deze dag als een daad van verzet tegen de Iraanse onderdrukking en een verdediging van hun cultuur, taal en autonomie.|
Al met al is deze vurige feestdag, waarop vrijheid wordt gevierd, verzet wordt getoond, een nieuw begin wordt omarmd en de Koerdische strijd wordt herdacht, niet alleen een feest, maar een krachtige herinnering aan de strijd voor Koerdische identiteit en vrijheid.
